Een weinig bekende ziekte die zich verspreidt door insectenbeten is dodelijk geworden, en gezondheidsfunctionarissen trekken aan de alarmbel. Sinds 1 augustus zijn er meer dan 8.000 gevallen van het Oropouchevirus gerapporteerd. De meeste gevallen zijn in Zuid-Amerika geregistreerd, maar de infecties verspreiden zich ook naar landen waar het virus voorheen niet werd waargenomen, en tientallen reisgerelateerde gevallen zijn gemeld in de Verenigde Staten en Europa.
Wat is het Oropouchevirus?
De Pan American Health Organization, een regionale tak van de Wereldgezondheidsorganisatie, heeft een epidemiologisch alarm voor het Oropouchevirus afgegeven en het publieke gezondheidsrisico voor de Amerikaanse regio alvast verhoogd naar “hoog”. “Hoewel de ziekte historisch gezien als mild werd beschreven, benadrukken de geografische verspreiding van de overdracht en de detectie van ernstigere gevallen de noodzaak voor verhoogde bewaking en karakterisering van mogelijke ernstigere manifestaties,” aldus de organisatie in een verklaring.
De Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC) hebben ook een gezondheidsadvies uitgegeven om zorgverleners en volksgezondheidsautoriteiten te waarschuwen voor nieuwe gevallen en adviseren zwangere vrouwen om reizen naar getroffen gebieden te vermijden. Volgens de CDC hebben ten minste 21 Amerikaanse reizigers die uit Cuba zijn teruggekeerd, positief getest op het Oropouchevirus.
Symptomen van het Oropouchevirus
Het virus dankt zijn naam aan het dorp in Trinidad en Tobago waar het in 1955 werd ontdekt. Sindsdien zijn er ongeveer 500.000 gevallen geregistreerd. De kennis over de ziekte is echter beperkt, en het medische tijdschrift The Lancet noemde het recent een “mysterieuze dreiging” in een redactioneel commentaar. Ongeveer 60% van de geïnfecteerde mensen ontwikkelt symptomen, aldus de CDC. Deze kunnen lijken op die veroorzaakt door dengue of Zika, zoals plotselinge koorts, rillingen, hoofdpijn, spierpijn en gewrichtsstijfheid.
Andere symptomen kunnen oogpijn, lichtgevoeligheid, misselijkheid, braken, diarree, vermoeidheid en huiduitslag zijn. In zeldzame gevallen kan de ziekte het zenuwstelsel infecteren en meningitis en encefalitis veroorzaken. Het Oropouchevirus behoort tot een andere virale familie dan Zika, maar het roept veel van dezelfde zorgen en onbekenden op. “Dit is een goed voorbeeld om te bedenken hoe we reageerden toen we Zika voor het eerst zagen opduiken,” zei Janet Hamilton, directeur van de Council of State and Territorial Epidemiologists.
Verspreiding door insectenbeten
“We begrijpen de levenscyclus en de transmissiecyclus nog niet volledig, en het lijkt erop dat het invloed heeft op zwangere mensen,” voegde ze toe. “Dit is precies waarom we echt meer moeten leren.” Het virus verspreidt zich naar mensen door insectenbeten, vooral van steekmuggen en bepaalde soorten vliegen. Het is endemisch in het Amazonebekken van Zuid-Amerika, met name in beboste gebieden waar de overdracht wordt onderhouden in een cyclus tussen insecten en andere gastheren zoals knaagdieren, luiaards en vogels. Het wordt soms “luiaardkoorts” genoemd.
Mensen die deze gebieden bezoeken kunnen gebeten worden door een geïnfecteerd insect en de ziekte meenemen naar meer stedelijke gebieden. Klimaatverandering en ontbossing creëren meer kansen voor mensen om in contact te komen met geïnfecteerde insecten, wat het risico op verspreiding vergroot, aldus de Pan American Health Organization. De huidige uitbraak verspreidt zich snel in landen waar het virus bekend is en op nieuwe plekken. Lokale gevallen zijn gerapporteerd in Bolivia, Brazilië, Colombia, Cuba en Peru.
Welke gebieden lopen risico?
Er zijn geen aanwijzingen voor lokale transmissie in de Verenigde Staten of Europa, maar er zijn verschillende gevallen gerapporteerd bij mensen die naar plekken hebben gereisd waar het virus zich verspreidt. Het huidige risico op aanhoudende lokale transmissie in de continentale Verenigde Staten wordt als laag beschouwd, aldus Dr. Erin Staples, een medische epidemioloog bij de CDC’s Division of Vector-Borne Diseases. Het risico is echter minder zeker in gebieden zoals Puerto Rico en de Amerikaanse Maagdeneilanden, die een vergelijkbare ecologie als Cuba zouden kunnen hebben, zei ze. Verschuivingen in de verspreidingsgeografie van het virus suggereren dat er mogelijk nieuwe vectoren betrokken zijn bij de cyclus, zeggen experts.
“We moeten wat meer informatie verzamelen zodat we beter kunnen inschatten welke gebieden risico lopen,” zei Staples. “We leren nog steeds over dit virus en we zullen updates geven zodra we die hebben.” Dit jaar zijn er ook voor het eerst sterfgevallen gerapporteerd als gevolg van het Oropouchevirus, en er is bewijs dat de ziekte van een zwangere vrouw op haar ongeboren kind kan worden overgedragen en schadelijke geboorteuitkomsten kan veroorzaken.
Is het Oropouchevirus gevaarlijk?
Eerder dit jaar meldde Brazilië sterfgevallen bij twee jonge vrouwen die anderszins gezond waren en niet zwanger. Een derde fatale zaak bij een middelbare man wordt nog onderzocht, aldus de Pan American Health Organization. Er zijn ook ten minste vijf gevallen bij zwangere vrouwen die hebben geleid tot doodgeboorten of aangeboren afwijkingen, waaronder microcefalie, een zeldzame geboorteafwijking waarbij de hersenen onderontwikkeld zijn. Sommige van deze ernstige uitkomsten kunnen het gevolg zijn van een grotere verspreiding van het virus, zei Staples.
“Naarmate we meer mensen zien die geïnfecteerd raken, kunnen we zeldzame en ongebruikelijke klinische symptomen of sterfgevallen zien,” zei ze. “Maar dit zijn allemaal zaken waarmee de CDC momenteel samen met onze partners werkt om meer over te leren.” Er is geen vaccin beschikbaar tegen het Oropouchevirus en er zijn geen specifieke antivirale behandelingen beschikbaar. Gevallen kunnen worden bevestigd door laboratoriumtests, maar deze zijn niet beschikbaar bij commerciële diagnostische laboratoria, en meer voorkomende virussen zoals dengue moeten vaak eerst worden uitgesloten.
Nadenken over het voorkomen van muggenbeten
“Dit is een goed moment om na te denken over het voorkomen van muggenbeten: vermijd het buitenshuis zijn bij zonsopgang en zonsondergang, wanneer muggen het meest actief zijn; kleed je passend om je huid te beschermen tegen beten van muggen en andere insecten, en gebruik een muggenafschrikmiddel dat effectief is in het voorkomen van infecties,” zei Hamilton.
De CDC heeft twee reisadviezen uitgegeven: een die reizigers naar Zuid-Amerika aanmoedigt om “gebruikelijke voorzorgsmaatregelen” te nemen, en een andere die reizigers naar Cuba aanraadt “verhoogde voorzorgsmaatregelen” te nemen om zichzelf te beschermen tegen insectenbeten en medische zorg te zoeken indien nodig. Zwangere vrouwen moeten speciale voorzorgsmaatregelen nemen, aldus experts; de CDC raadt zwangere mensen aan om niet-essentiële reizen naar Cuba te heroverwegen.
